Cáo thì chỉ “ bắt nạt” được gà, còn hùm (tên nôm của hổ) là chúa tể của muôn loài ! Hùm giỏi giang ở đâu thì chưa biết nhưng riêng cái khoản tục ăn thì không ai bằng “ăn như hùm đổ đó”  và gian ác thì cũng đáng được xếp hạng “miệng hùm nọc rắn”. Vô phúc con vật nào – cả con người nữa, để nó vồ được thì chỉ có mà về chầu thiên tổ. Vậy nên, trong tiếng Việt đã sinh ra câu “cáo mượn oai hùm” để chỉ hạng người luôn mượn thế kẻ mạnh, nấp dưới cái ô quyền lực đi hù dọa, lòe bịp người khác, hoặc lấy đó làm lá chắn để thỏa sức lộng hành.

Thành ngữ này bắt nguồn từ một câu chuyện kể về sự gian ngoan, ma lanh của cáo đã khéo uốn ba tấc lưỡi để lừa “thầy hùm”, còn hùm thì đúng là “đầu to mà dại”(!).

…Có một con hùm đói mồi, đang lang thang trong rừng kiếm ăn, thì gặp ngay con cáo. Hùm sướng rơn và chắc mẫm phen này được bữa chén no say. Nhưng con cáo gian ngoan đã nói ngay với hùm rằng:

- Này cái ông hùm ông hổ kia ơi! Ông đừng có mà ăn thịt tôi. Thượng đế đã giao cho tôi làm chúa tể muôn loài. Ông mà ăn thịt tôi là làm trái ý của thượng đế! Không tin, ông cứ đi đằng trước, tôi đi đằng sau, thử hỏi có con vật nào trông thấy tôi mà không sợ?.

 Và hùm đã làm theo.

Quả nhiên, chúng đi đến đâu, mọi thú vật đều chạy tán loạn. “Sự thật” đó đã làm cho hùm tin lời cáo, và, đương nhiên cáo đã thoát chết! Hùm có biết đâu rằng, những con vật kia sợ mình, sợ cái bóng của mình, chứ đâu có sợ cáo!...

Trong dân gian, bên cạnh thành ngữ “cáo mượn oai hùm ” còn có cách nói: “cáo đội hổ uy” với nghĩa tương tự nhưng ít dùng hơn. Tiếc thay, đến nay trong tiếng Việt từ “hùm”, từ “hổ” chưa có được cái nét nghĩa “khờ dại và cả tin đến mức ngu xuẩn”. Còn nét “tinh khôn, ranh mãnh, quỷ quái” thì đã trở thành một trong những nghĩa phổ biến của từ cáo.

    Minh Chính – sưu tầm