Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 có một lịch sử rất đặc biệt, vừa có tính quốc tế, tính dân tộc, vừa mang đặc trưng của nhà giáo, của ngành giáo dục và cũng là ngày hội của toàn dân.
Tháng 7/1946, một tổ chức quốc tế các nhà
giáo tiến bộ được thành lập ở Paris, lấy tên là Liên hiệp quốc tế các công đoàn
giáo dục (tiếng Pháp: Fédération Internationale Syndicale des Enseignants –
FISE).
Nǎm 1949, tại một
hội nghị ở
Warszawa (thủ đô của Ba Lan), Liên
hiệp quốc tế
các công đoàn giáo dục đã
ra bản “Hiến chương các nhà giáo” gồm 15 chương.
Nội dung chủ yếu
của Bản Hiến chương các nhà giáo: Đấu tranh chống mọi quan điểm và phương pháp
giáo dục lạc hậu, phản động, phản dân chủ, phản khoa học của nền giáo dục tư
sản, phong kiến nhằm xây dựng nền giáo dục tiến bộ, dân chủ và khoa học. Đấu
tranh thủ tiêu các chế độ bạc đãi, coi khinh nghề dạy học và ra sức bảo vệ
những quyền lợi về vật chất, tinh thần chính đáng cho các nhà giáo. Quy định
một số điều đối với các nhà giáo, đặc biệt nêu cao vị trí nghề dạy học và những
người dạy học.
Trong những năm
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã liên
hệ với FISE với mục đích tranh thủ các diễn đàn quốc tế, tố cáo âm mưu tội ác
của bọn đế quốc xâm lược đối với nhân dân ta cũng như đối với giáo viên và học
sinh.
Đồng thời, giới
thiệu những thành tích của nền giáo dục cách mạng, tranh thủ sự đồng tình ủng
hộ của toàn thể giáo viên trên thế giới đối với cuộc kháng chiến chính nghĩa
của nhân dân ta.
Mùa xuân năm 1953,
Đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Nguyễn Khánh Toàn làm trưởng
đoàn dự Hội nghị quan trọng kết nạp Công đoàn giáo dục của một số nước vào tổ
chức FISE tại Viên (Thủ đô nước Áo), trong đó có Công đoàn Giáo dục Việt Nam.
Từ ngày 26 đến 30/8/1957,
tại Thủ đô Vacsava, Hội nghị FISE có 57 nước tham dự, trong đó có Công đoàn
giáo dục Việt Nam, quyết định lấy ngày 20/11 làm ngày Quốc tế Hiến chương các
nhà giáo.
Lần đầu tiên ngày
"Quốc tế Hiến chương các nhà giáo" được tổ chức trên toàn miền Bắc
nước ta vào ngày 20/11/1958. Những năm sau đó, ngày lễ 20/11 còn được tổ chức
tại các vùng giải phóng ở miền Nam.
Khi Việt Nam thống nhất, với ý nghĩa tích
cực của ngày 20/11, theo nguyện vọng của giáo giới cả nước, kiến nghị của Đại
hội Công đoàn Giáo dục Việt Nam lần thứ VIII (tháng 4/1982) và Bộ Giáo dục, Bộ
Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Tổng Cục dạy nghề, Ủy ban Bảo vệ bà mẹ trẻ
em…, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã ban hành Quyết định số 167/HĐBT,
ngày 26/9/1982 quyết định sẽ lấy ngày 20/11 hàng năm là Ngày Nhà giáo Việt Nam.
Ngày 20/11/1982, lễ kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam đầu tiên được tiến hành
trọng thể trong cả nước. Từ đó đến nay, đây là ngày truyền thống của ngành giáo
dục để tôn vinh những người làm công tác trồng người.
Quyết
định của Hội đồng bộ trưởng số 167-HĐBT
ngày
28 tháng 9 năm 1982 về Ngày Nhà giáo Việt Nam
Điều 1. Từ nay hàng năm sẽ lấy ngày 20 tháng 11 là
ngày Nhà giáo Việt Nam.
Điều 2. Để ngày 20 tháng 11 có ý nghĩa thiết thực,
hàng năm, từ tháng 10 các cấp chính quyền và đoàn thể cần họp để xem xét tình
hình công tác và hoạt động của đội ngũ giáo viên ở địa phương mình; kiểm điểm
những việc đã làm và đề ra những việc cần tiếp tục làm nhằm động viên đội ngũ
giáo viên phát huy truyền thống tốt đẹp của giáo giới Việt Nam , rèn luyện phẩm
chất và năng lực, làm gương sáng cho học sinh noi theo. Về phía giáo viên, cần
có những hình thức sinh hoạt phong phú nhằm nâng cao nhận thức về vinh dự và
trách nhiệm của người giáo viên trong xã hội nước ta ngày nay, từ đó mà ra sức
phấn đấu làm tốt hơn nhiệm vụ cao cả của mình.
Điều 3. Việc tổ chức ngày 20 tháng 11 hàng năm do
Ủy ban nhân dân và hội đồng giáo dục các cấp chủ trì, có sự phối hợp với các
ngành giáo dục và các đoàn thể nhân dân. Các cấp, các ngành cần phân công cán
bộ lãnh đạo đi thăm hỏi giáo viên, tổ chức các cuộc họp mặt thân mật với giáo
viên, nhân dịp này có thể tổ chức khen thưởng các giáo viên có thành tích.
Việc
tổ chức ngày Nhà giáo Việt Nam cần được tiến hành trọng thể và thiết thực,
tránh hình thức phô trương, gây phiền hà cho học sinh và cha mẹ học sinh.
Điều 4. Trong ngày 20
tháng 11, các trường có thể sắp xếp lại việc học tập và giảng dạy để giáo viên
được nghỉ và tham gia các sinh hoạt của trường và của địa phương
Sưu tầm
– Tổng hợp: Phương Thanh